Dwergpapegaaien als huisdier

In tegenstelling tot grotere papegaaiensoorten, die al als huisdier werden gehouden door Alexander de Grote, zijn de dwergpapegaaien pas naar Europa gekomen sinds de 18e eeuw. Dwergpapegaaien worden tegenwoordig, vanwege de grote vraag, in grote aantallen gekweekt in gevangenschap. Het zijn ideale vogels vanwege hun kleine formaat, gemakkelijke omgang, en de lage kosten om ze te houden. Tevens hebben ze aanleg om (onder andere door hun nieuwsgierigheid) zeer tam te (kunnen) worden.

De meest frequent in gevangenschap gehouden dwergpapegaaien zijn de agapornis roseicollis, agapornis personatus en agapornis fischeri. De eerstgenoemde soorten zijn in zeer veel (ongeveer 60) verschillende kleurenstellingen beschikbaar.

De overige soorten zijn minder eenvoudig verkrijgbaar en niet altijd even makkelijk om als huisdier te houden.

Wist u dat:

• Dwergpapegaaien hard kunnen schreeuwen, zeker als zij zich vervelen?
• Dwergpapegaaien net zo intelligent zijn als grote papegaaien, en dat ze ook allerlei kunstjes kunnen leren?
• De naam Agapornis uit het Grieks komt, en letterlijk 'liefdesvogel' betekent?

Natuurlijk gedrag

De dwergpapegaaien komen voor in heel Afrika. Ze leven in het struikgewas aan de rand van het regenwoud, in het savannegebied en de open graslanden. Ze leven in kleine tot middelgrote groepen en houden onderling contact door het maken van contactgeluiden. In de morgen verzamelen de groepen zich om voedsel te zoeken, soms in het gezelschap van vinken. Ze zijn meestal schuw en moeilijk te benaderen. Dwergpapegaaien vinden een partner voor het leven en broeden vaak in bomen. Ze bouwen een koepelvormig nest van dunne takjes en reepjes boomschors, waarbij vooral het popje (vrouwtje) aan het nest bouwt. Het nest wordt wel verdedigd, maar over het algemeen zijn agapornissen verdraagzame vogeltjes.

Dwergpapegaaien zijn zeer intelligent en hebben voldoende uitdaging nodig in de vorm van speeltjes. Soms zullen twee agapornissen behoorlijk gaan kwetteren, maar wanneer u ze van voldoende bezigheden voorziet, blijft dit beperkt. U zult ze bijvoorbeeld een enorm plezier doen met verse wilgen-, vlier- en onbespoten fruitboomtakken. U kunt uw dwergpapegaaien trainen om netjes op uw hand te stappen en te accepteren dat ze in de hand genomen worden, al dan niet in een handdoek. Sommigen laten hun agapornissen kortwieken, zodat ze veilig mee naar buiten kunnen. Het kortwieken van uw huiskamervogels kunt u, zeker in het begin, het beste aan ervaren personen overlaten. Als dwergpapegaaien goed worden opgevoed, kunnen ze heel vertrouwd raken met de verzorger. Een dwergpapegaai die alleen gehouden wordt, kan echter gedragsstoornissen gaan vertonen en bijvoorbeeld zijn baas als partner gaan beschouwen, of sexueel gefixeerd raken op een spiegeltje of speeltje. Sommige popjes gaan zichzelf kaalplukken, of gaan eieren leggen wanneer ze te veel door hun menselijke verzorger geknuffeld worden. In enkele gevallen overlijden ze zelfs aan legnood. Als u de vogel los in de kamer laat vliegen, pas dan op met zaken als snoeren, giftige planten en andere huisdieren en doe eventueel de gordijnen dicht zodat het dier niet tegen het raam vliegt.
Verwijder dagelijks het voer dat niet opgegeten is, dit om schimmels en dergelijke te voorkomen. Ververs ook het drinkwater tenminste eenmaal per dag en vaker indien nodig. Maak de kooi elke week schoon en denk daarbij aan de zitstokken en het badje. De bodembedekking moet dan ook vervangen worden.
Was goed uw handen na het hanteren van de vogel of het verschonen van de kooi, papegaaiachtigen kunnen ziekten op mensen overbrengen.

van jong to volwassen dier

Het verschil in sekse is bij de meeste soorten dwergpapegaaien niet te zien. Het popje heeft soms een wat breder bekken, wat door een ervaren kweker of dierenarts te voelen is. De kop van het mannetje is soms naar verhouding iets groter. Ook lijken popjes iets feller te zijn dan de mannen. De verschillen zijn echter minimaal. Voor geslachtsbepaling kunt u daarom het beste een DNA-test laten uitvoeren aan de hand van een veertje. Dwergpapegaaien zijn geslachtsrijp wanneer ze rond de acht maanden oud zijn. Het is echter beter om te wachten met kweken tot ze een jaar oud zijn. Agapornissen bouwen een nest in een broedkast. Het popje legt om de dag een ei met een totaal van vier tot zes eieren. Ongeveer 23 dagen na de leg van het eerste ei komen de eieren uit. Na vijf tot zes weken gaan de ouders minder voeren, en na zeven tot acht weken eten de jongen zelfstandig. Op het moment dat de jongen helemaal zelfstandig zijn, kunt u ze beter bij de ouders weghalen omdat deze wel eens agressief tegen hun jongen kunnen worden. Veel vogels worden met de hand door mensen grootgebracht, omdat dit tammere vogels op zou leveren. Dit is echter een fabeltje: de meest stabiele vogels zijn door de ouders zelf in samenwerking met de kweker grootgebracht, het zogenaamde 'co-parenting'. De jongen verlaten de ouders dan ook pas wanneer ze zelfstandig eten en - liefst in een buitenvolière - hebben gevlogen. Een dwergpapegaai kan tien tot vijftien jaar oud worden. Mocht u onverhoopt niet meer voor uw dier kunnen zorgen, dan zijn er stichtingen die bemiddelen en adviseren bij adoptie.

ziekten en erfelijke aandoeningen

Een gezonde dwergpapegaai is alert en levendig. Bij gezonde vogels is de ontlasting vrij stevig, grijsgroen met wit. Oude vogels zijn vaak herkenbaar doordat ze magerder zijn. Een zieke vogel zal niet gauw laten zien dat hij ziek is: het zijn prooidieren, en je kwetsbaar tonen is vragen om gegrepen te worden door een roofdier. Wanneer een zieke dwergpapegaai 'bol' gaat zitten, is het meestal al te laat. Wie papegaaien houdt, doet er goed aan ze jaarlijks te laten checken door een gespecialiseerd vogelarts.
Een dof verenkleed kan op een slechte conditie wijzen. Gele ontlasting kan wijzen op leverproblemen.
Ziekten kunnen o.a. worden veroorzaakt door virussen. Het polyomavirus veroorzaakt polyoma, ook wel kruipersziekte genoemd. Bij de lichte vorm groeien jonge vogels slecht. Ze krijgen een opgezette buik en de lever wordt aangetast. Bij de heftige vorm kunnen de dieren plotseling sterven.
Het circovirus veroorzaakt de beruchte PBFD (snavel- en veerrotziekte). Hierbij verliezen de vogels ineens hun veren en er komen afwijkende veren voor in de plaats. Ook komen snavelafwijkingen voor. Het afweersysteem wordt aangetast en er kunnen allerlei complicaties optreden. Deze ziekte komt bij dwergpapegaaien minder voor dan bij andere papegaaien, maar ze kunnen de ziekte wel bij zich dragen en aan andere vogels doorgeven. Wilt u de dwergpapegaai bij andere vogels houden, dan moet u hem hierop laten testen.
Papegaaienziekte (psittacose) wordt veroorzaakt door een Chlamydia bacterie. Symptomen lijken op verkoudheidsverschijnselen zoals een loopneus, moeilijk ademen en ontstoken ogen.
Bij dwergpapegaaien komt ook wel KDS voor, het Kliermaag-dilatatiesyndroom, veroorzaakt door een virus. Hierbij worden de zenuwen die het maag-darmkanaal besturen, aangetast. Een andere ziekte is aspergillosis, een luchtwegaandoening veroorzaakt door schimmels. Door verminderde weerstand kunnen vogels deze ziekte oplopen.
Darminfecties kunnen het gevolg zijn van schimmels of bacteriën. Pas op dat u geen oud of beschimmeld fruit of ander voer in de kooi laat liggen.
Vogels kunnen niet tegen de damp van sterk verhitte pannen met anti-aanbaklaag (PTFE), ze kunnen hieraan overlijden. De kooi mag dus niet in de keuken staan, maar denk ook aan bijvoorbeeld gourmetpannetjes! Ook andere dampende stoffen zoals schoonmaakmiddelen, geurkaarsen, deodorant, haarlak of vlooienspray kunnen schadelijk zijn voor vogels.
Sommige ziekten, zoals de papegaaienziekte, behoren tot de zogenaamde zoönosen: ze zijn ook op mensen overdraagbaar.

benodigde ervaring

Voor het op een verantwoorde wijze houden van dit huisdier is geen speciale ervaring nodig. Wel dient u zich van tevoren goed te informeren. Voor wie er zich echt in wil verdiepen zijn er cursussen over gedrag van papegaaiachtigen

kosten 

De aanschafprijs voor een dwergpapegaai hangt af van de soort, maar ligt gemiddeld tussen de 15 en 25 euro, de minder vaak voorkomende soorten zijn duurder. Vaak worden koppels aangeboden. Pellets zijn er in vele soorten, bij organische pellets moet u rekenen op een prijs vanaf € 0,20 per vogel per dag. Daar komen dan nog de groenten, het fruit, de noten en het zadenmengsel bij. De kosten voor bodembedekking zijn gering. Uiteraard zijn er aanschafkosten voor een kooi of volière. Daarnaast kunt u voor kosten komen te staan als uw dier onverhoopt ziek wordt. Bovendien wordt aangeraden een jaarlijkse gezondheidscheck te laten doen.

bijzonderheden

• De beste tijd om een dwergpapegaai aan te schaffen is na de ruiperiode, omstreeks oktober/november. Kies een dier dat in gevangenschap is geboren en geen wildvang, wildvang dieren zijn sneller ziek en minder aangepast aan het leven als huisdier.
• Papegaaiachtigen koopt u het beste bij een kweker die aangesloten is bij de NBVV, de ANBVV of één van de andere bonden, of bij Pakara. Deze overkoepelende organisatie van papegaaienliefhebbers en –kwekers geeft namelijk een kwaliteitscertificaat uit, en heeft ook model koopovereenkomsten. Aangesloten kwekers houden zich aan de richtlijnen, leveren hun jonge vogels getest en gesocialiseerd af, en begeleiden de nieuwe eigenaars. Zij zullen u ook richtlijnen over verantwoorde voeding verschaffen. U kunt een dwergpapegaai ook bij een goede dierenspeciaalzaak kopen.
• Om ernstige problemen te voorkomen koopt u altijd een jong dat zelfstandig eet.
• Dwergpapegaaien zijn niet ernstig bedreigd, en er mag op beperkte schaal in gehandeld worden. De enige dwergpapegaai die niet op een CITES-lijst voorkomt, is de Agapornis roseicolli. Bij alle overige dwergpapegaaien moet u CITES papieren krijgen bij aankoop, zij staan in CITES bijlage II. CITES regelt de internationale handel in bedreigde dieren en planten. De handel in en het bezit van beschermde dieren is aan strikte regels gebonden. Kijk voor meer informatie op de website van CITES. 
• Maar als u baby agapornissen wilt kopen koopt u ze best maart/april dan is het lente in het voorjaar dus.